پیش از این راجع به موانع ترویج قرضالحسنه و عواقب ترک آن صحبت کردیم. (برای مطالعه این مقاله اینجا کلیک کنید) حال قصد داریم درباره‌ی آثار مثبت ترویج قرضالحسنه در جامعه گفت‌و‌گو کنیم.
یکی از تفاوت‌های اساسی توصیه‌های اقتصادی اسلام با توصیه‌های جریان‌ها و مکاتب دیگر، توجه به جهان پس از مرگ است. در واقع اسلام با مشخص کردن پاداش اخروی برای بسیاری از امورات اقتصادی سعی در تنظیم صحیح روابط اقتصادی در جامعه دارد. یکی از موارد مورد تاکید اسلام قرضالحسنه است.
قرضالحسنه یکی از رفتارها و عادات نیکو به شمار می‌آید که برخاسته از تعالیم اسلام است و کارکردهای موثری برای فرد و جامعه دارد. ناظر به این کارکردها، احیای این سنت و ترویج آن شاید کلید بسیاری از مشکلات اقتصادی جامعه امروزی ما باشد.
نکته!
البته باید به این مسئله توجه شود که یکی از آداب قرض گرفتن این است که جز در مواقع اضطراری گرفته نشود. متقابلا اگر فردی درخواست قرض کند، شایسته است که فرد دیگر با خوشرویی با او برخورد کرده و در حد توان نیازش را برآورده سازد. همچنین آنچه یک قرض را ارزشمند می‌کند لزوما مقدار پول و مدت بازگشت آن نیست، بلکه طرز رفتار با کسی که درخواست قرض می‌کند، میزان ارزش این عمل را تعیین می‌کند.
یکی از مشکلاتی که هم‌اکنون گریبان‌گیر جامعه ما شده این است که از مفهوم قرضالحسنه برداشت درستی نکرده‌ایم و به دلیل این برداشت غلط، بسیاری از وام‌های قرضالحسنه به نیازمند واقعی آن نمی‌رسد و برای نیازهای دسته چندم افراد دیگر خرج می‌شود.
سیستم اقتصادی اسلام، قرض الحسنه را به عنوان یکی از روش‌های موثر جهت کاهش نابرابری در توزیع ثروت و درآمد می‌داند. قرضالحسنه موجب برقراری جريان پول از طبقات ثروتمند به سمت طبقات کم درآمد می‌شود.
علاوه بر آن، قرضالحسنه برخلاف یک سری از کمکهای بلاعوض که ممکن است افراد را به خیریه‌ها وابسته کند، بستر ریشه‌کن شدن فقر را محیا می‌کند؛ زیرا افراد باید مبلغی که قرض گرفته‌اند را بازگردانند.
در ادامه قصد داریم درباره‌ی اثرات مثبت ترویج قرضالحسنه در جامعه، عناوینی را مطرح کنیم.
1_ ایجاد همبستگی با احیای قرضالحسنه
وقتی افراد یک جامعه در مشکلات (خصوصا با توجه به شرایط اقتصادی نه چندان مناسب جامعه) حامی یک‌دیگر باشند، محبت در میان آن‌ها جریان پیدا می‌کند. این محبت به دنبال خود حس همبستگی و اتحاد را به همراه دارد. به همان اندازه که هیچ مشتی نمی‌تواند فولاد را متلاشی کند، هیچ نیرویی هم نمی‌تواند جامعه‌ای که دل‌های مردم آن مانند زنجیر به هم متصل شده را از بین ببرد. ترویج قرضالحسنه چنین ردپایی از خود در جامعه به جا می‌گذارد.
2_ کم شدن فساد با ترویج قرضالحسنه
وقتی افراد نسبت به یک دیگر ناامید نشوند و تصور کنند که در شرایط سخت می‌توانند روی کمک یک‌دیگر حساب کنند، کمتر برای حل کردن مشکل خود به سراغ راههای غیرمتعارف و خلاف می‌روند. فردی که ورشکست شده یا در کار خود به مشکل خورده، با وجود افرادی که به او قرضالحسنه داده و کمک می‌کنند، چرا باید با در بسته مواجه شود؟ یا از فرط فشار مالی به دزدی یا ربا روی آورد. با تبدیل شدن قرضالحسنه به عرف یک جامعه، کمتر کسی در این اوضاع مالی سخت به مشکل می‌خورد یا به فساد روی می‌آورد.
3_ استواری روابط اجتماعی در پی احیای قرضالحسنه
وقتی قرضالحسنه جزئی از سنت یک جامعه باشد، افراد خود را موظف می‌کنند که در شرایط سخت مالی از دیگری حمایت کنند. این حمایت و پشتیبانی موجب تحکیم روابط اجتماعی می‌شود. آدم‌ها نسبت به افرادی که به آن‌ها کمک می‌کنند توجه ویژه‌ای نشان می‌دهند و معمولا در صدد جبران برمی‌آیند. هر چقدر سنت قرضالحسنه تبلیغ و ترویج شود، به دنبال آن این چرخه تکرار می‌شود و آرام آرام به کل جامعه تعمیم می‌یابد.
4_ ایجاد احساس مسئولیت
به دنبال استواری روابط جامعه، به مرور افراد نسبت به یک دیگر احساس مسئولیت می‌کنند. جامعه از حالت سردی و کرختی به پویایی تغییر پیدا می‌کند. اگر کسی نیاز به کمک داشته باشد خود را تنها نمی‌بیند. مشکلات مردم به راحتی در بین خودشان و از راه درست حل می‌شود و کمتر کسی مجبور می‌شود از راههای غیر متعارف (مثل ربا) یا سخت کمک بگیرد. علاوه بر آن با احیای قرضالحسنه صفات نیکوی دیگری چون سخاوت، دستگیری از نیازمند و… در جامعه ظاهر می‌شود.
5_ سریع‌تر رفع شدن مشکل
بر کسی پوشیده نیست که دریافت وام از بانک‌ها فرآیندی فرسایشی و طولانی دارد. از ارائه دادن چک و سفته تا پیدا کردن ضامن، همه مستلزم صرف وقت و زمان است. گاهی حتی در بحبوحه‌ی این دوندگی و کاغذبازی‌ها، فرد از دریافت وام پشیمان می‌شود! اما وقتی قرضالحسنه در جامعه به عنوان عرف تثبیت شود، به راحتی می‌توان بسیاری از این دوندگی‌ها را حذف کرد؛ در نتیجه افراد سریع‌تر به هدف خود رسیده و مشکل هم راحت‌تر حل می‌شود.
6_ عدم دریافت پول بیشتر
کمتر بانکی پیدا می‌شود که به مشتریان خود وام بدون بهره اختصاص دهد. معمولا 4 درصد، کمترین میزانی است که به عنوان بهره یا کارمزد به وام‌های بانکی (حتی وام‌هایی که نام قرضالحسنه را یدک می‌کشند) تعلق می‌گیرد. اما صندوق‌های قرضالحسنه چنین شرایطی ندارند. شما فقط باید آن میزان پولی که تحت عنوان وام دریافت کرده‌اید را به صندوق یا فردی که از آن پول قرض گرفته‌اید را بازگردانید. (برای آشنایی بیشتر با سیستم بانکداری در ایران مقاله “نگاهی به بانکداری ایران” بیندازید)
اتفاقات خوب همیشه از قدم‌های کوچک شروع می‌شوند. اگر تا به حال قرضالحسنه دریافت نکرده‌اید یا در صندوق قرضالحسنه عضو نبوده‌اید، می‌توانید با نصب نرم‌افزار همیان اولین صندوق قرض‌الحسنه‌ی خود را به شکل رایگان راه‌اندازی کنید.
شما می‌توانید با ارسال این مقاله برای دوستان و آشنایان خود آن‌ها را به عضویت در صندوق خود درآورید. با این کار می‌توانید مروج این رسم نیکو در میان دوستان و آشنایان خود بشوید.
حتی اگر خود یا دوستانتان نیاز مالی ندارید، می‌توانید هزینه‌ی این صندوق را به افراد نیازمند بدهید.
قدم‌های کوچک را دست کم نگیرید! اگر انگیزه‌ای برای شروع ندارید، مقاله‌ی “تاریخچه و آداب صندوق‌های قرضالحسنه” را مطالعه کنید. با خواندن این مقاله متوجه می‌شوید که اولین صندوق قرضالحسنه (که تا به امروز همچنان پابرجا است) با مبالغ اندک و تنها با همت و اتحاد مردم به وجود آمد.
اگر تا به حال در صندوق قرضالحسنه عضو بوده‌اید یا قرضالحسنه دریافت کرده‌اید، از تجربه‌ی خود برای ما بنویسید.