به احتمال زیاد این واژه زیاد شنیده‌اید اما شاید راجع به آن آگاهی کافی نداشته باشید. خوب است بدانید در بعضی از کشورها مالیات مهم‌ترین منبع درآمد دولت است. چون مسئله مالیات و پرداخت آن با زندگی روزمره همه ما گره خورده، قصد داریم در این مقاله به صورت خلاصه و البته با زبانی ساده، به یک سری از سوالات ابتدایی شما درباره‌ی مالیات پاسخ دهیم. امیدواریم که این مقاله بر سواد مالی شما بیفزاید.
تعریف مالیات
به هزینه‌هایی که دولتها از مردم دریافت می‌کنند مالیات گفته می‌شود. این هزینه در کشورهای مختلف متفاوت است.
چرا باید مالیات بپردازیم؟
اگر شما صاحب هر نفع اقتصادی شوید، این دولتها هستند که ابزار و شرایط را برای شما فراهم کرده‌‌اند. بنابراین شما در قبال این ابزار و شرایط قسمتی از سود اقتصادی خود را باید به دولت بدهید. هدف دولتها از گرفتن مالیات تامین هزینه‌های دولت، ارائه خدمات عمومی و انجام امورات و پروژه‌ها است.
نکته: نحوه دریافت مالیات در کشورها و نرخ آن در کشورهای مختلف متفاوت است.
چه کسانی باید مالیات بدهند؟
به شکل خلاصه افرادی که مالیات شامل حال آن‌ها می‌شود این سه دسته هستند
_ همه‌ی افرادی که در ایران صاحب ملک هستند. (حتی اگه ساکن ایران نباشند اما ایرانی به شمار بیایند )
_ هر فرد ایرانی که در ایران زندگی میکند و درآمد دارد. (چه از داخل کشور و چه از خارج)
_ اگر فرد غیرایرانی فیلم سینمایی به ایران واگذار کند یا تعلیمات و کمک فنی به افراد داخل ایران بکند، باید مالیات پرداخت کنند.
چه کسانی معاف از پرداخت مالیات هستند؟
قانون مالیاتی کشور ایران تعدادی از مراکز و موسسات را از مالیات معاف کرده است. طبق این قانون دستگاه‌های زیر مجموعه دولت موسسه‌های دولتی و موسسه‌های دولتی، وزارتخانهها، نهادهای انقلاب اسلامی مانند کمیته امداد امام خمینی، ستاد اجرایی فرمان امام سازمان تبلیغات اسلامی، دفاتر تبلیغات اسلامی، موسسات پژوهش فرهنگی انقلاب، بنیاد مسکن، مراکز حوزه‌های علمیه و اسلامی و بنیاد شهید، مشمول پرداخت نیستند.
انواع مالیات
مالیات دو دسته است:
_ مستقیم
_ غیر مستقیم
مالیات مستقیم
هزینه‌ای که بدون هیچ‌گونه واسطه‌ای از افرادی که مشمول پرداخت مالیات هستند دریافت می‌شود. حتی اگر شما خارج از ایران زندگی میکنید اما از ایران درآمد دارید یا اموالی به نامتان است، باید مالیات بپردازید. مالیات مستقیم شامل مالیات بر درآمد، مالیات بر ارث، مالیات بر حق تمبر، مالیات بر دارایی و…می‌شود
1_ بر درآمد
مهم‌ترین مالیات و براساس میزان درآمد افراد است. اگر کسی از چندین راه درآمد داشته باشد، برای پرداخت مالیات سالیانه، یا مالیات هر درآمد محاسبه شده یا شامل کل درآمد سال می‌شود. همه افراد باید مقدار درآمد، سود و ضرر خود را تحت عنوان اظهارنامه مالیاتی به سازمان مالیات ارائه دهند. حتی اگر فردی ساکن ایران نباشد اما در ایران درآمد دارد باید مالیات پرداخت کند. مالیات بر درآمد خود شامل مالیات بر درآمد کشاورزی، مالات بر درآمد کشاورزی، مالیات بر درآمد حقوق، مالیات بر درآمد مشاغل، مالیات بر درآمد اتفاقی، مالیات بر درآمد املاک، مالیات بر دارایی، می‌شود.
2_ ارث
بر اساس قوانین، اموالی که بعد از فوت فردی به فرد دیگر می‌رسد شامل پرداخت مالیات می‌شود. همه‌ی اموال فرد فوت شده از جمله خانه، خودرو، زمین، و تمامی اموال، چه خارج و چه داخل ایران باید بعد از کم کردن هزینه‌های مربوط به کفن و دفن، برای تعیین کردن انحصار وراثت معرفی شوند. بعد از آن مقدار مشخصی تحت عنوان مالیات بر ارث از این اموال کسر می‌شود.
3_ حق تمبر
برای رمست بخشیدن به تمام اسناد مدارک روی آن‌ها تمبر چسبانده می‌شود، این مالیات در واقع هزینه‌ای است که مبلغی است که دولت برای این تمبرها از افراد دریافت میکند.
4_ درآمد اشخاص حقوقی
به شرکت‌هایی که از راه‌های مختلف کسب درآمد می‌کنند مربوط است. این مبلغ بر مبنای میزان درآمد این مشاغل، محاسبه شده و شامل درصدی از این درآمد است.
مالیات غیرمستقیم
وقتی شما چیزی را می‌خرید، مقداری از مبلغی که پرداخت کرده‌‌اید مالیات آن کالا به حساب می‌آیدو به چنین فرآیندی که شما به شکل مستقیم درگیر پرداخت مالیات نمی‌شوید، مالیات غیرمستقیم می‌گویند. مثل مالیات بر واردات و مالیات بر ارزش افزوده.
1_ واردات
هر کالایی که توسط فردی وارد کشور شود شامل حال مالیات می‌شود. این طرح در واقع در راستای حمایت از تولیدات داخل است. در این طرح تحت عنوان عوارض و حقوق گمرکی دریافت هزینه صورت می‌گیرد.
2_ ارزش افزوده
اگر شما کالایی را به مبلغ 30 هزار تومان از رستوران بخرید و مبلغ تمام شده برای تولید کننده 15 هزارتومان باشد، در واقع 15 تومان ارزش افزوده این کالا است. مالیات بر ارزش افزوده در واقع مبلغی است که دولت از طریق تفاوت ارزش یک کالا یا خدمات با مواد اولیه محاسبه میکند. فروشندگان معمولا این هزینه را از مشتری می‌گیرند!
فرار مالیاتی و عواقب آن
هر اقدامی که منجر به طفره رفتن از پرداخت مالیات شود. هر فرد یا شرکتی که میزان سود و زیان و درآمد خود را به سازمان مروبطه گزارش ندهد و یا گزارش‌هایش طبق واقعیت نباشند (کمتر از آنچه سود داشته گزارش دهد) در واقع فرار مالیاتی کرده است. مجازات این جرم 6 ماه تا 2 سال محرومیت شرکت از کار، 6 ماه تا 2 سال حبس تعزیری برای فرد. همچنین فرد تا 2 سال از فعالیت‌های تجاری محروم است.
در نهایت شما با پرداخت مالیات به دولت برای مدیریت اقتصادی کشور کمک میکنید. مالیات در واقع یک کار و حتی مسئولیت اجتماعی به حساب می‌آید. با فرار کردن از پرداخت مالیات به مرور ضرر و زیان بسیاری به کشور وارد می‌شود. همچنین اگر افراد متمول از پرداخت مالیات سر باز زنند، به اقشار ضعیف جامعه فشار بیشتری می‌آید. (البته که با وجود نرم‌افزار همیان و راحت‌تر شدن راه‌اندازی صندوق‌های خانگی، قشر کم‌درآمد و ضعیف هم می‌توانند مشکلات مالی خود را از طریق قرض‌الحسنه و این صندوق‌ها کمتر کنند. برای آشنایی بیشتر با همیان این مقاله و برای آگاهی از مزایای وام خانگی برای فرد این مقاله را مطالعه کنید)
علاوه بر آن دانستن قوانین مالیاتی به زبان ساده، برای همه ما ضروریی است. با وجود این آگاهی و اطلاعات افراد در هنگام درگیر شدن با مسائله‌ای چون ارث و مالیات بر آن چالش نخواهند داشت.