دین اسلام توجه ویژه‌ای را به سنت نیک قرض‌الحسنه دارد. قرض‌الحسنه در بانکداری اسلامی یکی از بهترین روش‌های جایگزینی ربا است. مکتب اقتصادی اسلام مسلمانان قرض‌الحسنه را به سبب تاثیر اجتماعی که در کاهش فقر و توازن اقتصادی دارد تشویق می‌کند.
توجه افراد به امر نیک قرض‌الحسنه سبب شکل‌گیری موسسات، بانک‌ها و صندوق‌های قرض‌الحسنه در بانکداری اسلامی شد. در این مقاله مروری بر این موضوع خواهیم داشت.
نظام مالی قرض‌الحسنه در بانکداری اسلامی چگونه شکل گرفت؟
اگر بخواهیم به صورت دقیق‌تر به نقطه عطف قرض‌الحسنه در بانکداری ایران نگاهی داشته باشیم، باید به تصویب قانون بانکداری بدون ربا بازگردیم. یکی از وظایف نظام بانکداری اسلامی در ایران گسترش قرض‌الحسنه از طریق سپرده‌ها، پس‌اندازها، اندوخته‌ها و استفاده از آن‌ها برای تامین شرایط کار و سرمایه‌گذاری است.
در قانون بانکداری بدون ربای اسلامی، توجه زیادی به قرض‌الحسنه و تجهیز منابع از این طریق شده است. بر همین اساس افراد مختلف سپرده‌های جاری و پس‌انداز خود را در قالب قرض بدون زیاده در اختیار بانک‌ها قرار می‌دهند. در واقع این طرح بانکداری اسلامی بر اساس قرارداد قرض‌الحسنه طراحی شده است.
شکل‌گیری بانک‌های قرض‌الحسنه
یکی از بانک‌های نظام بانکداری اسلامی ایران، بانک قرض‌الحسنه است که بر اساس بخش‌نامه‌های صادره از بانک مرکزی فعالیت می‌کند. از بانک‌های قرض‌الحسنه می‌توان به عنوان یکی از نوآوری‌های بانکداری اسلامی ایران یاد کرد.
با توجه به تاثیر بانک‌های قرض‌الحسنه در فرآیند خلق پول، این بانک‌ها نیز بر اساس قانون عملیاتی بدون ربا اداره می‌شوند. این بانک‌ها از یک سو به جذب سپرده‌های افراد در قالب قرض‌الحسنه اقدام می‌کنند و از طرف دیگر به اعطای وام قرض‌الحسنه می‌پردازند.
انواع حساب‌های قرض‌الحسنه در بانکداری اسلامی
در نظام بانکداری اسلامی، بانک‌ها انواع مختلفی را برای حساب‌های قرض‌الحسنه در نظر گرفته‌اند. هر یک از این حساب‌ها دارای تفاوت‌هایی در شکل دریافت، نگه‌داری و اعطای وام به متقاضیان است. در ادامه به بررسی شرایط هر یک از این حساب‌ها می‌پردازیم.
همچنین بخوانید: لزوم ترویج قرض‌الحسنه در جامعه اسلامی
حساب قرض‌الحسنه پس‌انداز
حساب قرض‌الحسنه پس‌انداز در واقع حسابی است که سپرده‌گذاران بدون کسب سود، سپرده خود را به بانک می‌سپارند. در واقع هدف از افتتاح حساب قرض‌الحسنه پس‌انداز کمک به متقاضیان و نیازمندان از محل سپرده‌های این افراد است.
بانک‌های مختلف از طریق شرکت در قرعه‌کشی، افراد را به افتتاح این حساب‌ها تشویق می‌کنند. امکان استفاده از خدمات بانکداری اینترنتی و تلفنی از دیگر امکانات حساب قرض‌الحسنه پس‌انداز بانکداری اسلامی است.
حساب قرض‌الحسنه اختصاصی
در حساب قرض‌الحسنه اختصاصی بانکداری اسلامی مبالغ دریافتی سپرده‌گذاران را به یک «بانی» برای تحقق امور خیریه واگذار می‌کند. بانی در حساب‌های اختصاصی نهادی غیرانتفاعی و عام‌النفعه است. بانی موظف است که بر طبق شرایط امیدنامه این سپرده‌ها را مصرف کرده و بازپرداخت کند.
در حساب‌های قرض‌الحسنه اختصاصی وجوه دریافتی سپرده‌گذاران در محلی جدا از اموال بانک نگه‌داری می‌شود. این اموال به جای ارائه تسهیلات مستقیم توسط بانک، صرف اهداف اعلامی خیریه در امیدنامه خواهد شد.
حساب قرض‌الحسنه ویژه
بر اساس مصوبه شورای پول و اعتبار بانک مرکزی حسابی تحت عنوان حساب قرض‌الحسنه ویژه، در نظام بانکداری اسلامی تعریف شده است.
بر همین اساس، حساب قرض‌الحسنه ویژه، به حسابی اطلاق می‌شود که طی آن بانک وجوهی را از اشخاص حقیقی و حقوقی دریافت کرده و به اشخاص حقیقی و موسسات خیریه اعطا می‌کند. اعطای این منابع بر اساس قراردادی است که بین سپرده‌گذاران و بانک منعقد می‌شود. ایجاد حساب قرض‌الحسنه اختصاصی نیز به راحتی مانند قرض‌الحسنه ویژه امکان‌پذیر است.
در حقیقت حساب قرض‌الحسنه ویژه و اختصاصی در مدیریت منابع از سوی بانی به جای بانک تامین می‌شوند. مقابل آن، حساب قرض‌الحسنه ویژه منابع از سوی بانی تامین شده و صرف اعطای وام قرض‌الحسنه می‌شود. در حساب قرض‌الحسنه اختصاصی منابع از سمت مردم تامین شده و بانی آن را صرف امور قرض‌الحسنه می‌کند.
بررسی اپلیکیشن مدیریت آنلاین وام‌های قرض الحسنه همیان را در این لینک ببینید: همیان چیست
حساب قرض‌الحسنه اختصاصی چه سودی را برای بانک‌ها به همراه دارد؟
با وجود این که در حساب‌های قرض‌الحسنه اختصاصی دسترسی به منابع مالی از بانک گرفته شده به بانی واگذار می‌شود منافعی را برای بانک‌ها به همراه دارد:
- ایفای مسئولیت اجتماعی: با خروج سپرده‌های مردم، بانک‌ها علاوه بر این که دغدغه مدیریتی خود را برای اعطای وام قرض‌الحسنه به افراد از خود سلب می‌کنند، مسئولیت اجتماعی خود را نیز ایفا می‌کنند.
- کاهش ریسک برای شهرت بانک: با ایجاد همکاری مشترک بین بانک و موسسه خیریه، محبوبیت بانک در بین عموم افزایش پیدا می‌کند.
- جذب مشتری جدید: با سپرده‌گذاری افراد حقیقی و حقوقی در حساب قرض‌الحسنه اختصاصی مشتریان جدیدی جذب بانک و دیگر خدمات آن می‌شوند.
شرایط اعطای وام بانکی در نظام بانکداری اسلامی
در نظام بانکداری اسلامی، حداکثر وام اعطایی قرض‌الحسنه، ده درصد از کل تسهیلات بانک‌ها است. بر طبق آخرین مصوبات مبلغ وام قرض‌الحسنه، برای مشاغل خانگی، افراد تحت پوشش کمیته امداد، کسب‌وکارهای روستایی و … به مبلغ 100 میلیون تومان است. بازپرداخت مبلغ وام قرض‌الحسنه به صورت ده سال تعیین شده است.
بانک‌های قرض‌الحسنه یا حساب قرض‌الحسنه در بانکداری اسلامی
همانطور که متوجه شدیم یکی از راه‌های رفع فقر که دین اسلام بر آن تاکید زیادی را داشته، قرض‌الحسنه است. بانکداری اسلامی نیز از این موضوع غافل نشده و حساب‌هایی را با شرایط متفاوت تحت عنوان حساب قرض‌الحسنه در نظر گرفته است. سالیان درازی است که در بانکداری اسلامی نام قرض‌الحسنه شنیده می‌شود و مصوبات زیادی در آن به چشم می‌خورد.
تجربه همین سالیان، به ما نشان داده توجه بانک‌ها در تمرکز برای فعالیت‌های قرض‌الحسنه ضعیف بوده. این بانک‌ها عموما برای جذب سرمایه قرض‌الحسنه قوی عمل کرده، اما از اعطای منابع قرض‌الحسنه به صورت وام انگیزه کمتری را از خود نشان می‌دهند.
بر همین اساس در کنار این حساب‌های قرض‌الحسنه بانکداری اسلامی، صندوق‌ها و بانک‌های دیگری نیز وجود دارند که تنها به فعالیت قرض‌الحسنه می‌پردازند.
از جمله این بانک‌ها می‌توان به بانک قرض‌الحسنه مهر ایران و بانک قرض‌الحسنه رسالت اشاره کرد. این بانک‌ها با هدف جذب منابع قرض‌الحسنه و ارائه تسهیلات به وجود آمده‌اند. کارمزد پرداخت تسهیلات در این بانک‌ها تا 4 درصد است.
از آنجایی که بانک‌های قرض‌الحسنه تنها به فعالیت در این زمینه می‌پردازند، می‌توان مطمئن بود که منابع جذب شده در این بانک تنها صرف ارائه تسهیلات قرض‌الحسنه به متقاضیان می‌شود.
تسهیلات این بانک‌ها عموما صرف مواردی چون ازدواج، اشتغال، درمان، مسکن و موارد ضروری دیگر می‌شود. بانک‌های قرض‌الحسنه همچنین مانند سایر بانک‌ها به خدمات ارائه خدمات بانکداری اینترنتی می‌پردازند و از این جهت تفاوتی را با سایر بانک‌ها ندارند.
دانلود نرم‌افزار همیان، اپلیکیشن مدیریت وام‌های قرض‌الحسنه
سنت نیک قرض‌الحسنه به شکل‌های صندوق وام‌های خانگی و یا پس‌انداز جمعی، گسترش زیادی را در عصر امروز داشته است. این پیشرفت تا جایی بوده که برنامه‌هایی مانند اپلیکیشن مدیریت آنلاین وام‌های قرض‌الحسنه همیان برای آن عرضه شده.
اپ مدیریت آنلاین قرعه‌کشی همیان یکی از جامع‌ترین نرم‌افزارها برای مدیریت صندوق‌های قرض‌الحسنه و پس‌انداز و یا صندوق ساختمانی است.
برای بررسی امکانات نرم‌افزار همیان توصیه می‌کنیم به صفحه راهنمای استفاده از همیان مراجعه کنید.