یکی از موسسات مالی که در سال‌های اخیر نام آن را در کنار بانک‌ها می‌شنویم صندوق و یا بانک قرض‌الحسنه است. این امر همواره یکی از کارهای نیک بین مسلمانان بوده، و در عصر امروز نیز با تغییر سبک زندگی در قالب صندوق و موسسات به فعالیت خود ادامه می‌دهد.
اما سوال اساسی این است که صندوق قرض‌الحسنه که اکنون مانند موسسات مالی فعالیت می‌کند چه تفاوت و شباهتی را با سیستم بانکداری فعلی ایران دارند. در ادامه به این سوال پاسخ خواهیم داد.
قرض‌الحسنه چیست؟
یکی از والاترین جایگاه‌ها در دین اسلام است. این کلمه بارها به شکل‌های مختلف در قرآن کریم و احادیث معصومین بیان شده است. قرض‌الحسنه در واقع مالی است است که توسط بانک یا صندوق به فرد متقاضی قرض داده می‌شود.
بر اساس قرارداد فرد قرض‌گیرنده موظف است اقساط وام را در تاریخ‌های مشخص پرداخت کند. شاید برای شما نیز این سوال پیش بیاید که فعالیت صندوق قرض‌الحسنه به چه شکل بوده و وام‌ها از چه طریقی پرداخت می‌شوند.
امکانات اپلیکیشن مدیریت آنلاین وام‌های قرض الحسنه همیان در این لینک ببینید: همیان چیست
صندوق قرض‌الحسنه به چه شکلی فعالیت می‌کند؟
در صندوق و یا بانک‌های قرض‌الحسنه تعدادی از افراد به عنوان وام‌دهنده حسابی را در صندوق افتتاح می‌کنند. از محل سپرده این افراد، وام به وام‌گیرندگان پرداخت خواهد شد. در واقع این صندوق‌ها محل ارتباط فرد وام‌گیرنده با وام‌دهنده هستند. نکته دیگر درباره این وام‌ها بدون بهره بودن آن‌ها است. وام‌های صندوق قرض‌الحسنه بدون دریافت سود به فرد وام‌گیرنده پرداخت می‌شوند.
صندوق‌های قرض‌الحسنه در کشورهای اسلامی به منظور کمک به نیازمندان و اقشار کم‌درآمد شکل گرفته است. در بانکداری جهانی به چنین صندوق‌هایی، عنوان اعتبارات خرد یا تامین مالی خرد داده شده است.
صندوق قرض‌الحسنه چه انواعی دارد؟
صندوق‌های قرض‌الحسنه دارای انواع متفاوتی است. هر یک از این صندوق‌ها دارای سیاست‌های خاص در پرداخت وام هستند. در اینجا به بررسی صندوق و تفاوت‌های آن‌ها می‌پردازیم:
صندوق قرض‌الحسنه خانوادگی و حقیقی
همانطور که از نام آن مشخص است، به‌صورت غیررسمی فعالیت می‌کند. این صندوق‌ها در طی پرداخت اقساط اعضای صندوق، مبلغ وام را به صورت قرعه‌کشی به افراد عضو صندوق پرداخت می‌کنند. این صندوق‌ها توسط افراد حقیقی اداره می‌شود و اطلاعات مستند دقیقی جز این که تعداد آنان هر روزه رو به ازدیاد است در دست نیست.
صندوق‌های قرض‌الحسنه مساجد و حسینه‌ها
این نوع از صندوق‌ها عموما در مساجد و اماکن مذهبی توسط متصدیان این مکان‌ها اداره می‌شوند. وام‌ها عموما توسط منابع افراد خیر به وام‌گیرندگان پرداخت می‌شود.
صندوق قرض‌الحسنه عام
این نوع از صندوق‌ها به صورت رسمی ثبت شده‌اند و دارای شخصیت حقوقی هستند. صندوق قرض‌الحسنه عام خود دارای سه دسته صندوق است:
صندوق قرض‌الحسنه معاونت: در صندوق معاونت، خیرین به صورت یک‌طرفه و بدون چشم‌داشت اقدام به تاسیس صندوق کرده و کمک‌های خود را به نیازمندان اعطا می‌کنند. بر اساس همین هدف، صندوق معاونت تحت این عنوان شناخته می‌شود. این نوع صندوق در قالب اساس‌نامه بانک مرکزی قرار می‌گیرد.
صندوق قرض‌الحسنه تعاون: صندوق‌های تعاون حدود 62 درصد از حجم صندوق‌های قرض‌الحسنه را تشکیل می‌دهند. فعالیت این صندوق‌ها به این شکل است که افراد مختلف مبالغ مازاد خود را در این صندوق سپرده‌گذاری می‌کنند و در زمان نیاز از محل این منابع به آنان وام پرداخت می‌شود. در صندوق قرض‌الحسنه تعاون پرداخت وام بر اساس طول و میزان سپرده فرد پرداخت می‌شود.
صندوق قرض‌الحسنه بزرگ: این دسته از صندوق‌ها به صورت گسترده اقدام به تاسیس شعبه در سراسر کشور می‌کنند. ساختار فعالیت این صندوق‌ها بیشتر به موسسات مالی و اعتباری شباهت دارد، به همین علت بسیاری از این صندوق‌ها اکنون به بانک تبدیل شده‌اند.
صندوق قرض‌الحسنه تعاونی اعتبار صنفی
این صندوق‌ها عموما متعلق به شرکت‌ها و سازمان‌ها هستند و به کارمندان خود وام‌های قرض‌الحسنه پرداخت می‌کنند. فعالیت آنان عموما به این صورت است که مبلغی را از حقوق کارکنان خود کسر کرده و و در حساب صندوق جهت اعطای تسهیلات استفاده می‌کنند.
حال که با انواع صندوق‌های قرض‌الحسنه آشنا شدیم می‌خواهیم بدانیم شرایط وام گرفتن از این نوع صندوق چیست و چه تفاوتی با سیستم بانکداری دارد.
شرایط گرفتن وام‌های قرض‌الحسنه
مقررات هر بانک یا صندوق قرض‌الحسنه برای پرداخت وام با یکدیگر متفاوت است. همانطور که گفتیم صندوق‌های متفاوتی از نظر اندازه و شخصیت حقیقی و حقوقی وجود دارد. برخی از آن‌ها در اندازه یک خانواده و یا محله فعالیت می‌کنند و برخی اکنون به بانک تبدیل شده‌اند.
بر اساس شرایط متفاوتی که هر یکی از این صندوق‌ها با یکدیگر دارند، شباهت‌ها و تفاوت‌هایی با سیستم بانکداری ایران می‌توانیم مشاهده کنیم.
ضمانت دریافت وام
همچنین بخوانید: نقش قرض‌الحسنه در بانکداری اسلامی چیست؟
یکی از قوانین اساسی بانک‌ها در پرداخت وام دریافت ضمانت است. این ضمانت می‌تواند از کارمند رسمی، مسدودی سپرده و یا سند ملکی متفاوت باشد. فرقی نمی‌کند تحت چه عنوان و یا چه مبلغی قصد دریافت وام را داشته باشید، پرداخت وام بانکی همواره نیازمند ضامن معتبر است.
در این نوع صندوق‌ها شرایط متفاوت است. هر صندوق و یا بانک بر اساس اندازه و شرایط خود و فرد وام‌گیرنده اقدام به دریافت ضمانت می‌کند.
به عنوان مثال در بسیاری از صندوق‌های محلی تنها شناخت فرد و سابقه او جهت پرداخت وام کفایت می‌کند. اما در ابعاد بزرگ‌تر مانند بانک رسالت بر اساس شرایط فرد، نوع ضمانت از: ضامن رسمی تا ضمانت از طریق سفته و یا حتی بدون نیاز به ضمانت متفاوت است.
افتتاح حساب
یکی از شروط دریافت وام در صندوق‌ها و بانک‌های قرض‌الحسنه، باز کردن حساب و گذشتن مدتی دورۀ انتظار از افتتاح آن است. علاوه بر افتتاح حساب میزان سپرده‌ای حساب نیز می‌تواند در پرداخت تسهیلات موثر باشد.
شرط افتتاح حساب و نگهداری میزانی از سپرده در بسیاری از بانک‌ها نیز وجود دارد. می‌توان گفت از این جهت این نوع صندوق‌ها و بانک‌ها دارای شرایط مشابه‌ای هستند.
محل پرداخت تسهیلات
منابع صندوق‌های قرض‌الحسنه اغلب از طریق سپرده‌های افراد و کمک خیرین تامین می‌شود. پرداخت وام نیز از طریق همین منابع صورت می‌پذیرد. این در حالی است که منابع مالی بانک‌ها به دلیل سرمایه‌گذاری در پروژه‌های بازرگانی و تجاری می‌تواند بسیار و متفاوت و کلان باشد.
در واقع این موضوع به ماهیت راه‌اندازی این نوع صندوق یعنی کمک به نیازمندان نیز باز می‌گردد. بر طبق اساس‌نامه بانک مرکزی صندوق‌های قرض‌الحسنه اجازه سرمایه‌گذاری را نخواهند داشت. و راه تامین منابع آنان از طریق سپرده‌های خود مردم و کمک اشخاص حقیقی و حقوقی است.
کارمزد پرداخت وام
یکی از تفاوت‌های عمده سیستم بانکداری با قرض‌الحسنه در کارمزد پرداخت وام است. بهره وام‌های بانکی بر اساس شرایط و میزان دریافت وام می‌تواند از 2 تا 19 درصد متفاوت باشد. در حالی که وام‌های قرض‌الحسنه اغلب بهره‌ای ندارد و حداکثر کارمزد آنان تا 4 درصد است. این ویژگی در واقع بزرگ‌ترین مزیت این نوع وام در مقایسه با وام‌های بانکی است.
نرم‌افزار مدیریت آنلاین وام‌های قرض‌الحسنه همیان
یکی از امکانات نرم‌افزار همیان، مدیریت وام در صندوق‌های قرض‌الحسنه است. افرادی که دارای صندوق خانگی برای دریافت وام هستند می‌توانند با استفاده از اپ همیان صندوق خود را مدیریت کنند. امکانات نرم‌افزار همیان به مدیریت وام‌های قرعه‌کشی محدود نیست. از طریق این نرم‌افزار شما می‌توانید صندوق پس‌انداز افتتاح کرده و در صورت نیاز اعضا به آنان وام دهید.
برای مشاهده امکانات این نرم‌افزار به صفحه راهنمای استفاده از همیان مراجعه کنید.